Qonaqtar

Almaty Museum of Arts коллекциясының көрмесі

Қойшылар тойы. 1965. Кенеп, майлы бояу. 110х88 Той чабанов. 1965. Холст, масло

Көрме

2025

«Qonaqtar» – Almaty Museum of Arts-тың алғашқы ірі көрмесі, оның негізін қалаушы Нұрлан Смағұловтың отыз жыл бойы жинаған коллекциясын ұсынады.

Qonaqtar — қатардағы көп көрменің бірі емес, өткен мен бүгіннің байланысы туралы ой толғау. Ал қонақжайлық бұл арада дәстүрді, тарихи бетбұрыстар мен өнерді байланыстыра отырып, шабыт көзі бола білген.

Хабардар болыңыздар!

Жазылу

Көрме Қазақстан мен Орталық Азиядағы қонақжайлық пен көші-қон тақырыптарын зерттейді. Ол Айша Ғалымбаеваның «Қойшылар тойы» (1965) мен Салихитдин Айтбаевтың «Тың өлкеде. Түскі ас» (1960-жылдар) атты әсерлі туындыларынан шабыт алды. Ғалымбаева көшпелі өмірдің қуанышты рухын бейнелесе, Айтбаев Кеңес Одағының тың игеру науқанын көздейді – бұл жоба далада ауыл шаруашылығын кеңейту мақсатында еріктілерді тартып, мыңдаған адамды Солтүстік Қазақстанға қоныстандырды.

On Virgin Soil. Lunchtime, 1960s Oil on wood 109,3x197,7x4 cm.JPG

Салихитдин Айтбаев, «Тың өлкеде. Түскі ас», 1960-жылдар

«Qonaqtar» («Қонақтар») атауы түркі тілдеріндегі «қону» етістігінен туындаған. Бұл сөз тек меймандарды жылы қабылдау дәстүрін ғана емес, сонымен бірге қатал табиғат жағдайларындағы қажеттілікті де білдіреді – алыстан келіп, біреудің киіз үйінен пана табуды елестетіңіз. Қонақ күту – дәм ұсыну, әңгіме айту, ән мен күй шерту сияқты дәстүрлермен сабақтасқан мәдени құбылыс. Қонақтың бәрі құтты бола бермейді – кейде өз еркің болмаса да, есік ашуға тура келеді. Қазақ даласына Еуропалық Ресейден қоныс аударушыларды орналастыруы, 1930-жылдардағы корей халқын жаппай жер аударуы, саяси тұтқындарды Қарлаг пен Ақмолаға айдауы – мұның бәрі де аймақтың қоғамдық және көркемдік келбетінде терең із қалдырды. Көптеген адамдар бастапқыда Қазақстанға бөгде жерден келгенімен, уақыт өте келе бірнеше буын бұл кең даланы өз үйіндей қабылдады.

Сахи Романов. Қонаққа бару. 1967. Қағаз, қарындаш. 49,5х75,5 Сахи Романов. В гости. 1967.

Сахи Романов, «Қонаққа бара жатқанда», 1967

Киіз үй II. 1964. Картон, майлы бояу. 35х50 Юрта II. 1964. Картон, масло. 35х50 Yurt II. 1

Сахи Романов, «Киіз үй», 1964

Қазіргі заманғы суретшілердің жұмыстарын қамтып, 1940-жылдардан тамыр тартқанымен, көрменің негізгі серпіні ұлттық өнер тілі қалыптасқан 1960-жылдар кезеңінде жатыр. Осы кезеңде суретшілер жергілікті салт-дәстүр, фольклор және көшпелі мәдениетті енді ғана бой көрсете бастаған модерн ағымдарымен ұйқастырды. Тіл мен діни өнердің ықпалы кеңестік идеологиялық қысым мен Орталық Азияның бай көркем мұрасы арасынан жол тапқан туындыларда айқын сезіледі.

Artists

Shyngys Aidarov

Erbossyn Meldibekov

Yelena and Viktor Vorobyev

Almagul Menlibayeva
Said Atabekov

Curators

Inga Lāce is CMAP Central and Eastern Europe Fellow at MoMA. She has been a curator at the Latvian Centre for Contemporary Art since 2012 and was curator of the Latvian Pavilion of the Venice Biennale 2019 with the artist Daiga Grantina (co-curated with Valentinas Klimašauskas).